شهر کویری و تاریخی یزد با داشتن جاذبه‌های متعدد فرهنگی و دیدنی یکی از محبوب‌ترین مقاصد در سفرهای داخلی به شمار می‌رود . از جمله این جاذبه‌های دیدنی باغ دولت آباد یزد است که با داشتن محوطه‌ای زیبا و با صفا و ساختمان‌های تاریخی اصیل یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی به شمار می‌رود . این مجموعه در فهرست ۹ باغ ایرانی برتر در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده و مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و توریست‌های خارجی می‌باشد .
باغ دولت آباد کجاست؟
همانطور که در مقدمه اشاره کردیم باغ دولت آباد از جاهای دیدنی شهر یزد است که در خیابان رجایی این شهر و در محله چهار منار واقع شده . برای رفتن به این مجموعه تاریخی و دیدنی باید به کوچه فردوسی یا حسینیه فردوسی در شهر یزد بروید .
تاریخچه باغ دولت آباد
باغ دولت آباد یزد از آثار به جای مانده دوران حکومت زندیه می‌باشد و در سال ۱۱۶۰ ساخته شده . در واقع فردی به نام محمد تقی خان مشهور به خان بزرگ که سر سلسله خاندان خوانین یزد بوده دستور به احداث قناتی به نام دولت آباد در این محوطه داده است . پس از ایجاد این قنات ، باغ دولت آباد نیز در همان جا ساخته می‌شود . این باغ با قدمتی ۲۶۰ ساله یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های ایرانی ست که شهرتی جهانی پیدا کرده است .
به دلیل اینکه دولت آباد در دوران قاجاریه متصل به دروازه چهار منار و خارج از شهر بوده است به نام چهار منار هم شناخته می‌شود . هدف از ساخت باغ دولت آباد یزد سکونت حاکم وقت یعنی همان خان بزرگ بوده است . بعدها این مجموعه در اختیار نوادگان محمد تقی خان قرار گرفت و بعد از مدتی تحت تملک میراث فرهنگی درآمد . در حال حاضر دولت آباد به دست محمدعلی معز الدینی داماد نماینده ولی فقیه در یزد اداره می‌شود .
معماری باغ دولت آباد
همانطور که قبل از این هم اشاره کردیم باغ دولت آباد یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی ست که محوطه ای سرسبز و باصفا دارد . در این محوطه درختان سرسبز و سر به فلک کشیده مانند انگور، سرو ، انار ، گیلاس ،کاج و … به چشم می‌خورند و منظره‌ای خرم و دیدنی را به چشمان بازدید کنندگان هدیه می‌کنند .
این باغ از نظر هندسی بسیار دقیق طراحی شده و سطح آن به دو بخش مستطیلی شکل عمود بر هم یعنی همان باغ بیرونی و اندرونی تقسیم می‌شود . محور اصلی باغ یا همان اندرونی میزبان آبنمایی بزرگ به ابعاد ۱۹۴ در ۱۲ متر می‌باشد . این محور عمارت سردر را به عمارت هشتی متصل می‌کند . تقارن یکی از اصلی‌ترین اصول معماری ایرانی است که در باغ دولت آباد یزد نیز به تمامی به کار رفته است . کوشک که همان بنای اصلی این مجموعه می‌باشد روی محور تقارن باغ قرار گرفته و حتی گل‌ها و درختان نیز قرینه کاشته شده‌اند .
قنات
قنات تاریخی دولت آباد که در واقع هسته اولیه این مجموعه می‌باشد که از احداث ۵ رشته قنات تشکیل شده و عامل اصلی ایجاد باغ به شمار می‌رود . این قنات که تقریباً ۶۰ کیلومتر طول آن است یکی از طولانی‌ترین و مهم‌ترین قنات‌های شهر یزد محسوب می‌شود که از ارتفاعات مهریز سرچشمه گرفته است .
قنات دولت آباد بعد از آبرسانی به اراضی مهریز و به کار انداختن چندین آسیاب آبی به شهر یزد رسیده و باغ دولت آباد را نیز سیراب می‌کند . سپس به سمت اراضی اطراف باغ جاری شد و به زمین‌های کشاورزی نیز جان می‌بخشد . علاوه بر این قنات چاه آبی به عمق ۱۵۰ متر در ضلع شرقی باغ و در کنار ساختمان خدماتی قرار دارد . این چاه آب وظیفه آبرسانی در زمان‌های خشکسالی را داشته و باعث می‌شده حوض‌ها همیشه پر آب بمانند .
بادگیر باغ، بلندترین بادگیر جهان
یکی از اصلی‌ترین عوامل شهرت باغ دولت آباد یزد بادگیر معروف آن است که بلندترین بادگیر ایران و جهان محسوب می‌شود . این بادگیر بیش از ۳۳.۸ متر ارتفاع دارد و به صورت ۸ ضلعی طراحی شده . همین سبک طراحی باعث شده باد از هر جهت که می‌وزد به راحتی و به سرعت به سمت پایین هدایت شود .
در زیر بادگیر دولت آباد حوضی قرار دارد که وزیدن باد به سطح آب باعث ایجاد خنکی بیشتر و طراوت هوا می‌شود . هوای خنک از این قسمت به سمت شاه نشین و تالارها انتقال پیدا کرده و همین باعث شده این قسمت از بنا ساختمان تابستانه لقب بگیرد .
بخش های مختلف باغ دولت آباد
بعد از ایجاد قنات دولت آباد که هسته اولیه ساخت باغی در این محوطه شد بخش‌های مختلفی مانند عمارت سر در ، عمارت بهشت آیین ، تالار آیینه ، عمارت هشتی ، تالار طنبی، برج دیده‌بانی و آب‌انبار و… نیز در این مجموعه ساخته شد . این ساختمان‌ها هر کدام با معماری اصیل ایرانی و ویژگی‌های خاص خود طراحی شده‌اند و کاربردهای گوناگونی نیز داشته اند . در ادامه به معرفی تعدادی از آنها خواهیم پرداخت .
بخش اندرونی باغ
بخش اندرونی باغ به شکل مستطیلی بزرگ است و به عنوان اقامتگاه و باغ خصوصی استفاده می‌شده . اندرونی از بخش‌های مختلفی شامل ساختمان‌های هشتی ، بهشت آیین ، حرمسرا ، مطبخ ، اتاق خادمان ، اصطبل ، اتاق زندانیان ، برج دیده بانی ، آب انبار خصوصی و …تشکیل شده . در میان این قسمت‌های مختلف بهشت آیین برای اقامت زمستانی و ساختمان هشتی برای اقامت تابستانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است .
بخش بیرونی باغ
بخش بیرونی باغ دولت آباد یزد نیز قسمت‌های مختلفی دارد . از جمله این قسمت‌ها جلوخان یا بیرونی است که در زمان‌های گذشته برای استقرار کاروان‌ها ، برگزاری مراسم ورزشی ، تشریفات و انجام امور حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفته .
در این قسمت ساختمان‌های ، تالار آیینه ، عمارت تهرانی ، ساختمان سردر اصلی ، باغ ناصر ، دو بازارچه ، دو برج دیده بانی ، آب انبار عمومی و دیوانخانه واقع شده است . علاوه بر این بناها ، بناهای فرعی و خدماتی نیز که شامل آبدارخانه ، آشپزخانه ، تاسیسات چاه و منبع آب و ….می‌شود که در ضلع شرقی باغ به چشم می‌خورد .
زمان بازدید از باغ
باغ دولت آباد و یزد همه روزه از ساعت ۷ صبح تا ۲۲:۳۰ دقیقه شب میزبان علاقمندان به باغ‌های ایرانی و فضاهای تاریخی و اصیل می‌باشد . با توجه به آب و هوای کویری و گرم شهر یزد پیشنهاد می‌کنیم سفرتان را برای فصل‌های خنک مانند پاییز و زمستان یا اوایل بهار برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید از فضای باصفا و سرسبز باغ دولت آباد نهایت استفاده و لذت را ببرید . به خصوص در فصل بهار که عطر و بوی گل‌های محمدی و سرخ همراه با نسیم ملایم بهاری روح هر بازدید کننده‌ای را تازه می‌کند .
در مجله گردشگری بلیط اینجا درباره شهر زیبای یزد بیشتر بخوانید :
جاهای دیدنی یزد ، دومین شهر تاریخی جهان
مسجد جامع کبیر یزد ، شاهکار تاریخی ایران
کدام هتل‌های یزد جاذبه گردشگری است ؟
برای تهیه بلیط سفر به نقاط مختلف با بهترین شرایط و همچنین آشنایی با تورهای لحظه آخری به سایت بلیط اینجا مراجعه کنید .